Leiderschap

De relatie tussen paard en mens

Het paard heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van de mens. Het paard was er als strijddier in oorlogen, als lastdier of als vervoermiddel, hielp de mens bij het werk in de landbouw of werd gebruikt voor een hippische opleiding. Al vanaf het schrift van de Oude Grieken kon er gelezen worden dat omgang met paarden in de opvoeding en voor de persoonlijkheids- ontwikkeling een belangrijke rol speelde. Zo schreef Xenophon zijn boek Peri Hippikes (Xenophon & Dakyns, 2015) over de samenwerking tussen ruiter en paard en zette hij zich in voor trainingen waarbij ruiters leerden met behulp van het paard. Tot aan de dag van vandaag is het paard ingezet voor meerdere doeleinden en inmiddels is er ook ruimte gekomen om het paard niet alleen te zien als hulpmiddel, maar ook als leermeester. Er zijn al meerdere trainingen ontwikkeld die zich focussen op de bewustwording van de mens met behulp van het paard. De trainingen confronteren en maken bewust van allerlei aspecten in het eigen gedrag, houding en de wijze waarop men leiderschap aangaat. Het paard is immers een kuddedier en al vanaf de oertijd gewend te leven in een sterke hiërarchische kudde met duidelijk leiderschap.

Hoe leren leiders?

Volgens Sternberg leren leiders het meeste door het opdoen van ervaring; ‘Effective leaders do not get stuck in their patterns of leadership. Their leadership evolves as they accumulate experience and expertise. They learn from experience rather than simply letting its lessons pass them by.’ (Sternberg, 2017). Het werken met paarden zorgt voor een unieke ervaringsgerichte leeromgeving die dus erg effectief kan zijn. Daarnaast hebben meerdere psychologische onderzoeken aangetoond dat slechts tien procent van de menselijke communicatie verbaal is. Ongeveer negentig procent van de boodschappen die tussen ons mensen bestaan uit non-verbale en dus lichamelijke signalen. Toch leggen we over het algemeen veel nadruk op het gebruik van woorden in onze cultuur. De aanwezigheid van "Leiderschap" is vooral een non-verbaal fenomeen, maar hoe kunnen we dat nou zichtbaar krijgen? (Hagen, 2007). Door met paarden te werken kunnen we kijken hoe een leider zich non verbaal gedraagt tegenover het voor hem onbekende. Hoe hij de situatie aanpakt is niet meer afhankelijk van de woorden die hij gebruikt; integendeel, nu alleen nog maar van zijn lichaamstaal, uitstraling en (onbewuste) intentie.

Waarom het paard als leermeester?

Paarden hebben twee belangrijke eigenschappen die ze ideaal maakt als co-trainer in de ontwikkeling van leiderschap:

Ω Paarden zijn namelijk prooidieren. Het gevolg hiervan is dat paarden altijd kwetsbaar zijn, omdat ze als voedsel dienen voor andere dieren, zo wordt ook de mens in de eerste instantie gezien als roofdier. Om een goed bewustzijn van gevaar te kunnen nastreven hebben ze wijd uit elkaar staande ogen, ver boven de lijn waarop ze grazen, een scherp zich en acuut gehoor. De oren kunnen rond draaien om te luisteren in alle richtingen (Kohanov, 2011).

Ω Daarnaast zijn paarden kuddedieren. Ze hebben een sociale structuur die hen in staat stelt te functioneren als een kudde. Een paard moet constant alert zijn op zijn omgeving om te kunnen vluchten, dat is zijn primaire verdediging. Als onderdeel van de kudde, is een paard voortdurend bezig met het geven van informatie over wat ze voelen: woede, angst, vermoeidheid, ontspanning of onderwerping.

In tegenstelling tot mensen, 'liegen paarden nooit’ en is er geen sprake van een dubbele agenda. Er is geen scheiding tussen wat een paard voelt en wat zijn lichaam zegt (Irwin, 2001, p. 65). Om met een paard te kunnen werken moet de mens congruent, authentiek en zich bewust zijn van eigen lichaamstaal en op deze manier spiegelt het paard deze aspecten terug naar de mens tegenover hem.

Leiderschapscompetentie verbetering met paarden

In de training die met paarden wordt gegeven, speelt dit natuurlijke gedrag van paarden in verhouding tot de mens een centrale rol. Omdat paarden erg sensitief reageren op non-verbaal gedrag van zowel dieren als mensen, kunnen we ze inzetten om intenties van mensen te begrijpen. Wanneer het gedrag niet overeenkomt met de intentie van iemand nemen paarden een afwachtende houding aan of verbreken het contact tot de boodschap duidelijk is. Mensen in een leidinggevende functie worden in een voor hen totaal onbekende situatie gebracht. De bedoeling is dat ze contact leggen met het paard. Hierin word het paard gezien als een waardevol reflectie-instrument (op het onbewuste niveau) van de mens. Het paard werkt als een indicator voor de innerlijke toestand van de deelnemer, zowel het bewuste als het onbewuste deel hiervan, zonder afweer te geven van zijn eigen emoties en dus zonder oordeel. Dat hebben we de beste menselijke coaches nog niet zien doen! Het zou nog wel eens de beste interventie kunnen zijn die een training zou kunnen bieden. Het is een training die zich focust op het leren op bewust en onbewust niveau door te werken met het paard (Knaepen, 2005 en Kohanov, 2011).

Hoe kunnen de leiderschapscompetenties vertaald worden naar communicatie met het paard?

Ω Veiligheid - Hoe groter de veiligheidsbeleving in een complexe situatie (zoals een situatie met een paard, die vaak nieuw is voor het individu) hoe flexibeler de omgang met probleemsituaties. Probleemanalyse en samenwerking worden hierin meegenomen.

Ω Eigenheid/ Authenticiteit - Besef van het zelf en het standpunt in relaties met anderen. Het aanpassingvermogen en het inleven in anderen (empathie) komt hierin aan bod. Het behoud van eigen identiteit tegenover anderen is belangrijk.

Ω Verbondenheid met de ander - Het bewust kunnen aangaan van relaties met anderen en duidelijk maken wat men nodig heeft in die relaties. Communicatie en samenwerking staan in wisselwerking met elkaar.

Ω Zelfstandigheid - Het nemen van beslissing naar eigen inzicht en daar verantwoordelijkheid voor dragen. Zelfbeheersing en probleemanalyse worden hierin meegenomen (Vos, 2011).

Voorbeeldvragen binnen de training mbt Leiderschap:

Hoeveel tijd stop je in een “ontmoeting”?
Maakt je tijd vrij voor overleg of discussies?
Geef je je medewerkers de ruimte en verantwoording?
Motiveer je medewerkers genoeg?
Komt je direct in actie als iets ‘fout’ dreigt te gaan?
Welke positie neemt je in t.o.v. uw collega’s?

Mogelijkheden van Leiderschapstraining met paarden:

Ω Workshops/Demonstraties in een groep

Ω Persoonlijk ontwikkelingsprogramma op maat

Ω Locatie: we werken samen met vestigingen door het hele land en kunnen dus op aanvraag in elk weiland, manege, strand of andere plek in binnen- of buitenland.

Ω Tijdsduur: minimaal 90 minuten, meest gekozen optie is 2 dagdelen (één volledige dag).

Ω Prijs: is afhankelijk van hoeveelheid deelnemers, tijdsduur en locatie, neem contact op voor meer informatie.

'Be the leader you would follow..'

valeriy-labushkin-lbZ7x1i3JbE-unsplash.j